Olay Yeri İncelemesi

Olay yeri incelemesi suçun ortaya çıkarılmasında temel rol oynayan ögelerden birisidir. Kanunlar temelde suçu fiziksel kanıtın olayla ilişkilerini tanımlayarak ortaya çıkarmaktadır.

Olay yeri incelemesi veya dökümantasyonu olay yerine varmadan önce dikkatlice düşünülüp sistematik bir şekilde yürütülmelidir. Eksiksiz bir tutanak ve soruşturma mahkemede sonradan kanıt olarak kullanmak için çok önemli bir belgedir. Olay yerinde ceset hareket ettirilebilir ve eşyalar kaydırılabilir; bu nedenle ceset keşfedildiği andan itibaren görsel ve yazılı tutanak tutulması önemlidir. Olay yeri incelemesinin nerede sonlandığını söylemek zordur ancak belgeleme çoğunlukla ceset morga taşındığında bitmiş olur; uygun durumda vücudun bulunduğu konumun fotoğrafları çekilir.

Teknolojinin ilerlemesi ile bugün olay yeri incelemesi geçmişe göre çok daha kolay ve doğru yapılabilmektedir. Böylece daha kesin değerlendirme yapılabilmekte ve olayların yeniden canlandırılması tatmin edici olmaktadır.

Olay Yeri Dökümantasyonu

Kapsamı:

· Notlar (yazılı veya dikte edilmiş) ve Fotoğraf (olay yeri dökümantasyonunun en önemli kısmıdır.)

· Video-kayıt, planlar ve taslaklar (sıklıkla kullanılır)

· Bilgisayar destekli programlar ve sanal gerçeklik

Bir dizi yardımcı araç, genel veya özel durumlarda kullanım için mevcuttur. Beden şemaları, odaların sınırlarını gösteren krokiler, araçlar vs. rapor yazarken hafızaya yardımcı olurlar. Diktafon, ölçüm araçları, anında çekim yapan fotoğraf makinesi ve portatif video kamera not almayı etkin kılan araçlar olarak rol oynarlar.

Olay yerinde not almak için diktafon kullanmanın birçok avantajı vardır; işlem daha hızlıdır, notlar daha ayrıntılı tutulabilir ve eğer yağmur veya başka nedenlerden dolayı ortam ıslak ise yazma problemi ortadan kalkar. Eğer sese duyarlı diktafon kullanılırsa, eller serbestçe çalışılabilir. Bu da güvenlik gereği merdivende veya başka bir konumda araştırmacı iki eliyle tutunmak zorunda kalabilir. Teyp kayıtları daha sonra çözümlendiğinde, çözümlenmiş tutanak teyple bir kez daha karşılaştırılarak orjinal dikte edilmiş notlara uygunluğu tarih ve imza ile onaylanır. Bu noktada bir uyarı eklemekte yarar vardır. Olay yerinde diktafon kullanımı uygun olsa da diktafon ve pillerin çalışır durumda oldukları kontrol edilmelidir. İkinci olarak, olay yerini terk etmeden önce öykünün tatmin edici şekilde kaydedildiğini kontrol etmek gerekir.

Ölçüm araçları basitten fazlaca gelişkin olanlara kadar değişkenlik içerir. Ekipmanın önemli bir parçası metre ya da mezuradır. Araştırmacı yalnız çalışacaksa ultrasonik mezura daha uygun olabilir. Dikkatli kullanıldığı takdirde ultrasonik mezura 20 metreye kadar olan uzunluklarda oldukça doğru ölçüm sağlar. Bazı aletler, ultrasonik dalgaları yansıtabilen yüzeylerin araya girmesi nedeniyle yanlış sonuç verebilir.

Anında çekim ve basım yapan digital fotoğraf makinesi ve video cihazı aynı gün içinde ilgili taraflar ve diğer araştırmacılar tarafından görülebilen kayıt sağlamakta çok faydalıdır. Özellikle materyallerin zarar görmesi veya çevreyi zararlı yapılardan temizlerken yok edilmesi ihtimali varsa kanıtları ilk bulunduğu durumları ile kayıt altına almak yararlıdır. Bu tür fotoğraf ve kayıtların kalitesi değişkendir ve profesyonel standartta yapılan video kayıt ve fotoğrafların yerini tutamazlar, sadece tamamlayıcıdırlar.

İlk olarak, olay yerinin sınırları içerisinde korunması ihtiyacının olup olmadığına karar verilmelidir. Olanak olduğu kadar en geniş alanla başlamak ve eğer gerekirse onu daraltmak en uygunudur. Bir olayda birden fazla olay yeri olabileceği ihtimali de aynı zamanda akılda tutulmalıdır.

Her bir personel önlük, eldiven ve galoş giymelidir. Galoşlar bir odadan diğerine kanı taşıyarak veya özelliğini bozarak ve ayakkabı izinin üstüne basarak araştırmacıyı korumayacaktır. Özel üretilmiş galoş tipi ayakkabı izinin olay yerinde bulunma ihtimali çok küçük tesadüftür.Her bir kontamine olmuş koruyucu elbise olay yeri incelemesinden sonra atılmalıdır. Modern, çok hassas analiz teknikleri olay yerini kasıt olmaksızın kontamine edebilir. Araştırmacı sigara içmemeli ve külünü olay yerine bırakmamalıdır. Araştırmacının elbisesi olay yerine lif dökmemeli, şüphelinin kanları yıkayabileceği yer olan lavabodaki artık maddelerde kan izi olabilir. Bu yüzden lavaboların kullanımı yasaklanmalıdır.

FİZİKSEL DELİLLE ORTAYA ÇIKABİLEN BULGULAR

Fiziksel-delil, kanıt izlerinin belirlenmesi, fiziksel delil raporundan yola çıkarak gelişmelerin yerli yerine oturtulması ve kanıt örnekleri arasında ortak bir çıkış noktasının bulunması ile ilgilidir. Her türlü adli tıp soruşturmasında amaç kriminal olgunun çözülmesine yardımcı olacak bilgiyi sağlamaktır. Fiziksel-delil analizi ve yorumu bir dizi farklı tipteki bulguyu ortaya çıkartabilir. Bunları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz :

1. Corpus Delicti Üzerine Bulgular: Corpus delicti (kelime anlamıyla “suçun vücudu” bir suçun işlendiğini gösteren önemli delillerin varlığına işaret eder.) Alet izleri, kırık kapı ve pencereler, dağıtılmış odalar ve kaybolmuş eşyalar bir hırsızlık olayının gerçekleştirilmiş olduğunu gösteren önemli fiziksel delillere örnektir. Bir cinayet olgusunda ise kurbanın kanı, bir silah ya da parçalanmış elbiseler fiziksel delilin önemli parçalarıdır.

2. Modus Operandi Üzerine Bulgular: Birçok suçlunun, birbirinden farklı özellikler taşıyan, kendisine ait bir “modus operandi”si yani bir çalışma metodu (ÇM) vardır. Fiziksel delil bu çalışma metodunun belirlenmesine yardımcı olabilir. Örneğin, bir hırsızlık olgusunda içeriye girmek için kullanılan yollar, gereçler, çalınan eşyaların çeşidi ve örneğin idrar gibi olay yerinde suçlunun bıraktığı izlerin hepsi büyük önem taşır. Kundaklama olgularında, yangının yayılması için kullanılan maddelerin çeşidi ve yangının hangi yolla çıkarıldığı kundakçının çalışma biçiminin ya da başka bir deyişle “imzasının” ortaya çıkarılmasına yardımcı olan fiziksel delillerdir. Ayrı olarak incelenen olgular, dikkatli bir ÇM belgelemesiyle birbirine bağlanabilir.

3. Şüpheliyle Kurban Arasında Bağlantı Kurulması: Fiziksel delilin, kurulmasına yardımcı olduğu en önemli bağlantı budur. Sıklıkla kullanılır. Özellikle cinayet olguları için önem taşır. Kan, saç ve giysi iplikleri kurbandan saldırgana geçebilir. Şüphelinin sahip olduğu silahla kurban arasında, örneğin tabancadaki kurşunların karşılaştırılması ya da bıçakta bulunan kan örneği analizi yoluyla, bir bağlantı kurulabilir. Saldırgandan kurbana delil transferi de olasıdır. Şüphelilerin giysilerinin ve diğer eşyalarının titizlikle incelenmesi delillerin ortaya çıkarılmasında önem taşır. Kurbanların ve eşyalarının da aynı şekilde incelenmesi gerekir.

4. Kişiyle Suç mahalli Arasında Bağlantı Kurulması: Bu bağlantı da yaşamsal önem taşır ve kurulmasına fiziksel delil analizi önemli rol oynar. Parmak izleri ve eldiven izleri, kan sperm, kıllar, iplik, toprak, kurşun, kovan, alet, ayak, ayakkabı, tekerlek izleri ve suçluya ait objeler suç mahallinde bırakılan delillerdir. Suçun özelliğine göre, farklı çeşitteki deliller suç mahallinden götürülmüş olabilir. Kayıp bir eşya bunun en tipik örneğidir, ancak çift taraflı bir delil arama süreci şüpheli, kurban ya da bir tanıkla suç mahalli arasında bağlantı kurulmasını sağlayabilir.

5. Tanık ifadesinin Desteklenmesi ya da Çürütülmesi: Fiziksel-delil analizi suça tanık olduğu iddia eden kişinin güvenilir ya da yalan söylüyor olduğunu ortaya çıkartabilir. Kazaya sebebiyet vermiş ve sonrasında kaçmış bir aracın tarifine uygun bir araç sahibi buna bir örnek teşkil edebilir. Arabanın tamponunun incelenmesi sonucunda kan izlerine rastlanabilir. Sürücü arabadaki bulguların bir köpeğe vurmuş olmasından kaynaklandığını söyleyebilir. Yapılan kan testleri ise kanın bir köpeğe mi yoksa bir insana mı ait olduğunu ortaya çıkaracaktır.

6. Şüphelinin Kimliğinin belirlenmesi: Şüphelinin kimliğinin belirlenmesinde kullanılan en iyi delil parmak izidir. Olay mahallinde bulunan parmak izlerinin ardından yapılan kimlik tespiti şüphe götürmez. Burada kullanılan kimlik tespiti ifadesi aslında “kimliklendirme” anlamına gelir.

7. Soruşturmanın Önünün Açılması: Fiziksel-delil analizi, soruşturmanın sonuç almasına doğru yönelmesine yardımcı olabilir. Örneğin, bir vurup kaçma olayında, aracın boyasından geriye kalan küçük bir parça araştırılması gereken araç sayısı ve çeşidini sınırlandırabilir.

Adli tıp analizinde yapılması gereken işin önemli bir kısmı şüphelenilen ve bilinen bulgular arasında karşılaştırma yapmaktır. Örneğin bulguların kimliklendirme derecesine bağlı olarak, kişi ve fiziksel delil arasındaki bağlantıyla ilgili farklı sonuçlara varabilir.

Şüphelenilen ve bilinen bulgular karşılaştırıldığında, üç aynı sonuç ortaya çıkar:

(1) Karşılaştırılan bütün özellikler birbirine uygundur. Bu durumda, ortak bir çıkış noktası olasılığı vardır (ya da fiziksel görünüşün tarife ve parmak izlerini birbirlerine tıpatıp uyduğu durumlarda kanıtlanabilir).

(2) Bulgular birbirlerine uymaz. Bu durumda, ortak bir çıkış noktası bulma şansı ortadan kalkar. Dışarıda bırakılan bulgular kişi ve fiziksel delil arasında bir bağlantının var olmadığını kanıtlar. Bu tür bulgular soruşturmanın ilerlemesine yardımcı olur.

(3) Bazı olgularda bulgular, sonuç veren bir karşılaştırma yapabilmek için yetersiz kalır. Böyle bir durumda ise, bulguların sınıfsal özellikleri göz önüne alınır, ancak ortak bir çıkış noktasının varlığı olasılığı üzerine bir sonuca varılamaz.